...altyd nijsgjirrich!

Kunst in de Trynwâlden 14: Boot van voorheen herinnerd

In april van coronajaar 2020 maakte de De Boat fan foarhinne van Hanshan Roebers nog deel uit van het landschappelijk beeld van het Bûtefjild bij de Slachtedyk in Hurdegaryp met vandaar zicht op Ryptsjerk. Het eikenhout van het kunstwerk kleurde prachtig bij het riet op de oever en de andere vegetatie en de vorm harmonieerde met de omgeving. Het was of de stilte er intenser door werd.

Sobere schoonheid
Hanshan Roebers is opgeleid aan de Design Academy Eindhoven (1960-65 en 1969-70) en het Instituut voor Sonologie in Utrecht (1966-68). Zijn reizen naar Noord- en Zuid-Amerika, Afrika, Japan en India (de observatoria van Jai Singh II in Delhi, Varanasi en vooral Jaipur) hebben zijn werk beïnvloed. De basis van zijn werk ligt in studies van de elementen aarde, vuur (licht), lucht (wind) en water. Naast tentoonstellingen van tekeningen, schilderijen, foto’s en ruimtelijke werken, begon Roebers met het ontwerpen van meubels, interieur en glas voor een aantal fabrieken en dat leidde uiteindelijk tot zijn monumentale werk dat door heel het land te vinden is. Vanaf 1977 werd licht als materiaal steeds belangrijker, bijvoorbeeld bij het ontwerp voor meubelfabriek Montis in Dongen en de schaduwfabriek ERCO. Roebers gaf zijn kennis en ervaring door als docent aan de Academie van Bouwkunst, Arnhem (1980-86), Toneelschool (ArtEZ Academie voor Theater), Arnhem (1975-78), Hogeschool, Nijmegen (1977-94), en gaf gastlessen aan de Academie van Bouwkunst, Groningen. De kunstenaar heeft zijn atelier in Koudum.

De Boat fan foarhinne
De Friese tekst op het informatiebord bij de voormalige boot van voorheen luidt:“De boat fan foarhinne” (2000)
Dit keunstwurk fan ikehout is makke troch keunstner
Hanshan Roebers út Koudum.
It skip tanket syn foarm oan de skútsjes dy’t eartiids op
dit plak oan de Slachtedyk foar de slûs oanleinen.
Ek werde de feroarings yn wetterhichte en wynrjochting
sichtber makke troch it keunstwurk.
De stân fan de helte fan de boat yn it wetter hinget of
fan dy waarsynfloeden.

Vertaald: De boot van voorheen (2000)
Dit kunstwerk van eikenhout is gemaakt door kunstenaar Hanshan Roebers uit Koudum. Het schip dankt zijn vorm aan de skûtsjes die vroeger op deze plek aan de Slachtedyk voor de sluis aanmeerden. Ook werden de veranderingen in waterhoogte en windrichting zichtbaar gemaakt door het kunstwerk. De stand van de helft van de boot in het water hangt af van die weersinvloeden.

Beweging
Skûtsjes en andere schepen voeren van hier naar Leeuwarden en Groningen totdat de motorbinnenvaartschepen honderden tonnen lading konden meenemen. Het kunstwerk is geïnspireerd op de vorm van een skûtsje, maar verbeeldt meer dan het scheepsverkeer hier een soort oerboot. Naast een boot die verwees naar de vroegere scheepvaart en de bewegingen in het water via de sluis in dit gebied was het een boot die naar een verloren oneindigheid verwees. Een boot die van aanmeren en vertrekken een twee-eenheid maakte die los van elkaar en in samenhang plaats vond. De Boat fan foarhinne bestond uit een in de oever verankerde helft en een complementaire helft die in het water meebewoog met het waterpeil. Dat laatste deel kon hoger of lager liggen ten opzichte van de ‘oeverhelft’ en meer naar voren of achter.

In de berm
In Beelden in de berm licht Hanshan Roebers toe dat zijn verbeelding van een boot is opgebouwd uit verticaal geplaatste eikenhouten delen skûtsjes vroeger van eikenhout werden opgetrokken en zegt de kunstenaar: “Bovendien wilde ik materiaal gebruiken dat er na verloop van tijd uitziet alsof iemand het is vergeten: Je ziet het nu al, het heeft die verweerde kleur gekregen. Eikenhout is natuurlijk erg duurzaam, maar over lange tijd zal het geheel toch in elkaar zakken. Dat vond ik een mooie gedachte, passend bij het hele idee. Ik heb er met de gemeente Tytsjerksteradiel over gesproken en ze vonden het goed. Mijn boot mag op den duur langzaam in elkaar zakken en vergaan. Het blijft als kunstwerk op die plek liggen.

Sobere schoonheid
Wanneer ik nu kijk naar de foto’s die ik begin april van dit jaar na vijf uur in de middag maakte, zie ik de boot in zacht licht waarin alles omfloerst lijkt. De sobere eenvoud en schoonheid van de boot in dat licht zal ik blijven missen. Ik had graag gezien hoe deze in 2001 met de eerste Vredeman de Vriesprijs voor vormgeving bekroonde Boat fan foarhinne langzaam uiteen zou vallen.

Bûtefjild
Hoe de herinrichting van It Bûtefjld van Rypstjerk tot Zwaagwesteinde ook zal uitpakken, in mijn herinnering zal de bijna ongrijpbare schoonheid van de Boat fan foarhinne van monumentaal kunstenaar Hanshan Roebers blijvend deel uitmaken van het landschap bij Hurdegaryp langs de Slachtedyk. Het prachtige van herinnering en verbeeldingskracht is dat iedereen een innerlijk archief vormt. Daarin bewaart iedereen andere beelden, geluiden, geuren, smaken en aanrakingen. Herinneringen zijn misschien niet tastbaar maar wel te ervaren en dat geldt ook voor wat nog vorm moet krijgen, zoals een kunstwerk.

Ode
In mijn innerlijke videotheek (geheugen) popt De Boat fan foarhinne nu up, van veraf of dichtbij. Dat zal zo blijven en altijd gepaard gaan met een weids uitzicht en de natuurlijke geluiden en bewegingen daarbinnen. Ik heb zo vaak op het bruggetje gemijmerd en dankzij de boot het landschap op een andere manier in me opgenomen dat de boot deel is geworden van de beleving van die speciale plek. Langs de Slachtedyk rijden of gaan, over het oude bruggetje of wie weet nieuwe bruggetje lopend zal ik de boot voor me blijven zien. Het zal niet meer zijn dan een ode die in de lucht hangt. Wanneer ik daar stil sta, zal ik zonder scherm of paneel de reeksen beelden van de boot zien die bij mijn mijmeren past, mij mijmeren laat
Gerhild van Rooij uit Aldtsjerk, tekst en foto’s.
Foto’s 3x Boat fan foarhinne, beide eikenhouten delen, Hanshan Roebers, zie ook 13

0 van 0