In de Trynwâlden ligt aan de Oostkant van het dorp Aldtsjerk, aan de van Sminiaweg 36 de mooie buitenplaats De Klinze.
De historische tuin- en parkaanleg rond deze state is nog altijd een openbaar landschapspark, de state is sinds enige jaren particulier bezit van Van der Meulen. Waarschijnlijk verwijst de naam De Klinze naar de uitdrukking ‘oppe Klinke wenje’, op het mooiste punt wonen. De oudst bekende bewoner van De Klinze was Hessel van Aysma rond 1685. Rond 1700 kwam de state met park in bezit van Hobbe Baerdt van Sminia, de familienaam waar ook de van Sminiaweg naar vernoemd is. Het landschapspark rond de Klinze is een Rijksmonument (ID 529160).
Landschapsstijl
In 1836 trokken de bewoners van de Klinze de beroemde tuinarchitect Lucas P. Roodbaard (1782-1851) aan om het oorspronkelijk zeventiende eeuwse park te veranderen in een negentiende eeuws landschapspark. In zijn ontwerp behield de architect nog wel een aantal rechte paden uit de formelere aanleg in geometrische stijl zoals op buitenplaatsen in de zeventiende eeuw gebruikelijk was. Het park kreeg van Roodbaard de voor zijn tuin- en parkaanleg halverwege de negentiende eeuw kenmerkende langgerekte waterpartijen en hoogteverschillen, zoals die nu nog te zien zijn.
Voorvijver
Een van de behouden recht paden uit de formele aanleg is de monumentale oprijlaan. Die laan kruist nog enkele andere behouden rechte paden. Tussen de dubbele rij hoge eiken van de oprijlaan is aan het eind het landhuis De Klinze te zien. In de rechthoek westelijk van deze statige toegangslaan situeerde de tuinarchitect de zogenaamde voortuin, met daarin een vierarmige vijverpartij, die ook wel de voorvijver wordt genoemd. De vijver met afgeronde lobben eindigt aan de zuidzijde in een lus aan de voet van een opgeworpen heuvel, die een prachtig en gevarieerd uitzicht biedt. De uitloper aan de noordoostzijde van de vijver heet houtvijver. Door het reliëf en de wegdraaiende vijverarmen is de rondwandeling verassend.
Kettingbrug
Aan de westkant van deze voorvijver biedt de zorgvuldig geplaatste gebogen kettingbrug een mooi uitzicht over de vijver. In het water weerspiegelen de verschillende soorten bomen en de andere gevarieerde beplanting en ook de brug. De gebogen kettingbrug heeft een gewelfde vorm waarop aan weerszijden acht palen staan met daartussen de ketting in zeven bogen. Tijdens een rondwandeling langs de vierlobbige voorvijver en bossages en over de heuvel valt de brug vanaf meerdere doorkijkpunten op door de kleur, vorm en weerspiegeling. Het wit contrasteert met de groene achtergrond en de oeverkanten en gebogen lijnen van de ketting harmoniëren in vorm met de slingerende lijnen van de paden en de vorm van de gelobde vijver. De witte brug is van veraf en dichtbij een opvallend tuinsieraad. Het is geen oude brug, maar een brug in zogenaamde historiserende trant en een passend accent in het gecultiveerde landschap. De gebogen kettingbrug is aangebracht tijdens de restauratie van het park in de jaren ’90 van de 20ste eeuw. De restauratie van de toenmalige tuinaanleg werd in 1998 voltooid.
Stenen boogbrug
Aan de oostelijke kant, dichterbij de state ligt nog een andere brug in historiserende stijl, het is een bakstenen boogbrug. Deze brug ligt aan het einde van de dwarsas die voor het huiseiland langs loopt. Het is een 19de-eeuwse bakstenen brug met duiker over een smalle watergang, die in verbinding staat met de grote vijverpartij in het parkgedeelte voor het huis. De brug met duiker bestaat uit twee licht gebogen gemetselde keermuren, waaraan de brug de naam bakstenen boogbrug dankt. Er stonden vroeger ijzeren palen op en de plek waarop deze bevestigd waren is nog duidelijk te zien. De plekken zijn te herkennen aan ronde plaatjes met draadeinden. Deze brug is volgens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) van algemeen belang vanwege de ouderdom en als de enig overgebleven brug uit de ontstaansperiode van het park en natuurlijk vanwege de visuele, functionele en ruimtelijke samenhang met het park.
Cultuur- en tuinhistorisch erfgoed
Volgens de RCE is de historische tuin- en parkaanleg die tot de buitenplaats De Klinze behoort en openbaar wandelgebied is van algemeen cultuur- en tuinhistorisch belang. Ten eerste vanwege de ouderdom en de daarmee samenhangende geschiedenis die is af te lezen aan de gaaf bewaarde formele structuur waaronder de lanen zoals de al genoemde oprijlaan en ook de omgrachting. Daarnaast noemt de RCE de daarbinnen gerealiseerde eerste helft 19de-eeuwse aanleg in landschapsstijl naar ontwerp van de tuinarchitect L. P. Roodbaard, waaronder ook de vierlobbige voorvijver valt. Het landschapspark is bovendien een goed voorbeeld van een werk uit het vroege oeuvre van Roodbaard en van belang vanwege de visuele en ruimtelijke samenhang met de andere onderdelen van buitenplaats De Klinze.
Tekst en foto’s Gerhild van Rooij uit Aldtsjerk
Bron: Monumentenregister van de Rijksdienst voor het Cultuur Erfgoed
Foto 1 Gebogen Kettingbrug aan de Westzijde van de vierlobbige voorvijver
Foto 2 Gebogen Kettingbrug vanuit het park gezien
Foto 3 Bakstenen boogbrug aan de Oostzijde van de vierlobbige voorvijver
