Op de gevel van openbare basisschool en peuteropvang De Opstap aan Heemstrasingel 45 is een bijna abstracte wandsculptuur uit 1986 te zien. Beeldend kunstenaar Tjibbe Hooghiemstra maakte dit monumentale en tegelijk lichte kunstwerk in opdracht van Gemeente Tytsjerksteradiel. Hij noemde zijn speciaal voor deze locatie ontworpen creatie De opstap.
Opstap
Het kunstwerk bestaat uit twee hardstenen houders die voor de gevel op de bestrating rusten. In beide stenen is aan de binnenzijde een inham uitgehakt die de stenen een extra robuuste vorm geeft. De stenen omvatten elk een hoek van een bijna driehoekig brok marmer, waarvan de stompe punt omhoog wijst. De lichte driehoek steekt af tegen de donkere houders. Boven deze basis ‘zweven’ vijf marmeren volumes langs de uit witgevoegde grijze stenen opgetrokken gevel. De aders in de gepolijste voorzijdes van de driehoek en zwevende stenen lijken grafische tekeningen. Is het kunstwerk een opstap om speels te reiken naar droom en werkelijkheid, naar visioenen of herschikte tastbaarheden?
Academies en atelier
Tjibbe Hooghiemstra is in 1957 in Tytsjerk geboren. Hij kreeg zijn kunstopleiding aan Academie voor Beeldende Kunsten Minerva in Groningen en aan Academie Sint Lucas in Gent. Tjibbe doceerde later zelf aan diverse academies in Nederland, Engeland en Ierland en is als docent verbonden aan Academie Minerva, waar hij zijn opleiding genoot.
Oeuvre
Het oeuvre van Tjibbe Hooghiemstra is veelzijdig en bestaat uitschilderijen, tekeningen, fotowerken, collages, installaties, objecten en sculpturen. Tjibbe woont en werkt in Lieveren in Drenthe, maar had eind jaren tachtig, begin jaren negentig een ruim en langgerekt atelier in aan de Rinia van Nautaweg in It Alde Molkfabriek in Gytsjerk. In it atelier in de Trynwâlden is prachtig tweedimensionaal en ruimtelijk werk ontstaan met een zelfde soberheid en bijna vanzelfsprekende kracht als het 35 jaar oude kunstwerk De Opstap.
Tekeningen
Er lagen mappen, schetsboeken en tekeningen op de lange tafels in het atelier. Ik herinner me nog hoe het fragiele, intuïtieve en tegelijk weerbarstige werk daar lag, alsof het alleen daar leek te horen. Het werk sloot aan bij de sfeer van de vluchtige schaduwen van de spijlen in de raampartijen, het lage licht, de soberheid en het strakheid van het gebouw. De bladen waarop Tjibbe werkte hadden al een verhaal voordat hij daar tekeningen of schilderingen op maakte en waren mede geïnspireerd op zijn regelmatig verblijven in Ierland. Maar, voor alles leek zijn werk er te zijn alsof het er altijd al was, net als De Opstap. Het deed er niet toe in welk materiaal of techniek het werk tot stand gekomen was.
Onderwerp
Of mens, dier of landschap de aanleidingen waren voor werk of dat series een beeldende reactie gaven op bijvoorbeeld maritieme kunst uit de negentiende eeuw of bijvoorbeeld op een oude foto van de Friezin Mata Hari, het werk bleef tegelijk grijpbaar en ongrijpbaar. Dat ongrijpbare laat iets te raden over, en werpt wel vragen op. Dat is precies zo bij de ruimtelijke wandsculptuur Opstap. De beelden van Hooghiemstra zetten iets in beweging. Het waarom, waarvandaan en waarheen lijkt er niet toe te doen, iets onbenoembaars in het beeld trekt de kijker binnen in de wereld van Hooghiemstra. De materiaalkeuze, compositie met vlekken, streken, vegen en bijna ingekerfde krassen in combinatie met een vaak sober kleurgebruik dragen bij aan de sfeer die de werken oproepen, zoals ook de tekening in de stenen van De Opstap bijdragen aan de sfeer.
Friese en Nederlandse Musea
Tjibbe is een bekende kunstenaar, en exposeert zijn werk in Nederland en het buitenland. Het werk voor de Opstap is altijd te zien en sluit aan bij het bijna geabstraheerde twee- en driedimensionale werk van Tjibbe dat in Friesland onder meer gepresenteerd is in het Fries Museum, (Leeuwarden), Museum Belvedère (Oranjewoud), Pier Pander Museum (Leeuwarden) en Jopie Huisman museum (Workum)* maar ook in bijvoorbeeld De Turner tentoonstelling in Museum de Fundatie (Zwolle) en in het Cobra Museum (Amstelveen). Het werk van deze kunstenaar is opgenomen in de collecties van het Rijksmuseum (Amsterdam), Stedelijk Museum (Amsterdam), Rijksmuseum Twenthe te Enschede, en Teylers Museum (Haarlem).
Internationale presentaties
Buiten Europa wordt Tjibbe Hooghiemstra vertegenwoordigd door Freight+Volume Gallery in New York en Yanagisawa Gallery in Tokyo. Werk was ook te zien in het Irish Museum of Modern Art (Dublin), de Tate Gallery in Londen, National Collection of Contempory Drawing in Limerick. Op internationale beurzen als Art Basel, FIAC Paris en Art Forum Berlin, Scope New York en Scope Los Angelos.
* Jopie Huisman Museum in Workum, werk van Tjibbe Hooghiemstra in de expositie “Waterwereld” t/m 3 januari 2022.
Tekst en foto’s Gerhild van Rooij uit Aldtsjerk
