Het Kunstwerk Krusende Silen van Hilda Kanselaar is in 1993 gemaakt en geplaatst aan de passantenhaven in Aldtsjek. Het werk is s in 2012 opgenomen in het havenhuisje de dat jaar vernieuwde passantenhaventje aan de Miedemawei. Het havenhuisje is eveneens een ontwerp van Hilda Kanselaar. Voor 2012 staken de rode contouren van het nog vrijstaande, transparantere beeld prachtig af tegen het groen van het grasveld en de rietkragen erachter.
Oorspronkelijke beeld, 1993
Het beeld de Krusende Silen (kruisende zeilen) uit 1993 bestaat uit twee gestileerde zeilen die zijn weergegeven door dikkere en smallere stalen buizen. Het ene zeil staat rechtop, in ruststand en verwijst naar de passantenhaven. Het andere zeil helt licht over en staat in actieve stand als symbool voor de actie op het water in de omgeving van Aldtsjerk. Het kunstwerk legt tegelijk een relatie tussen de kruising in Aldtsjerk van de Marwei en het water De Moark of De Murk.
Vernieuwd
Het kleine dorpshaventje van Aldtsjerk is in 2012 in nauwe samenwerking van dorp en gemeente uitgebreid en een volwaardige, moderne passantenhaven geworden met 29 vaste ligplaatsen en 8 plaatsen voor passanten. Datzelfde jaar is de walbeschoeiing vernieuwd, een trailerhelling aangelegd, zijn er 6 oplaadpunten voor elektrische boten geplaatst en een innamepunt voor vuil en schoon water. Het havengebouw met stalen pilaren die bij het geïntegreerde kunstwerk passen is voorzien van toiletten, een wasmachine en wasdroger.
Uniek havengebouw
Het uit bakstenen opgetrokken havengebouw met bovenin een inspringende raampartij wordt afgedekt door een overstekend dak in de vorm van een pompeblêd, symbool voor Fryslân. De pilaren die het dak mede dragen staan tegen het gebouw en zijn net als de Krusende Silen van staal en rood. De ronde pilaren accentueren ritmisch de vorm van het havengebouw en sluiten aan bij het beeld dat door de opening van het mega-pompeblad opstijgt. De kruisende zeilen staat iets minder op zichzelf nu ze deels omsloten zijn door de dakvorm, maar maken het havengebouw uniek.
2012 Opening
Op 21 april 2012 heeft wethouder Geerling Schippers van gemeente Tytsjerksteradiel samen met Jaap Keizer, voorzitter van commissie Noordelijke Elfsteden Vaarroute en beeldend kunstenaar en vormgever Hilda Kanselaar uit Sneek, de vernieuwde haven geopend. De opening en het veelzijdige programma met diverse presentaties trokken veel bezoek. Hilda, voluit Hillebranda Kanselaar-De Vries, is in 1950 in Sneek geboren, groeide op in Amsterdam. Ze is een dochter van schilder Sjoerd de Vries (1909-1996) en haar moeder was hoedenmaakster. Kunst en vormgeven hebben van jongs af aan deel uitgemaakt van haar leefomgeving.
ABK Vredeman de Vries en akte tekenen
Hilda koos voor kunst en gedegen lesgeven, dat bood zekerheid van inkomen en een vast ritme. Ze genoot haar opleiding aan de Academie voor beeldende kunsten Vredeman de Vries in Leeuwarden waar ze in 1986 afstudeerde aan de afdeling Monumentale Vormgeving. En doorliep daarna de lerarenopleiding handvaardigheid en tekenen. Ze behaalde daar de onderwijsakte waarmee ze als docent in het voortgezet onderwijs kon lesgeven in handvaardigheid, tekenen, CKV en andere kunstzinnige vakken. Naast lesgeven is ze blijven schilderen en beeldhouwen en exposeerde ze haar vrije kunst regelmatig. Als monumentaal kunstenaar en vormgever voerde ze veel opdrachten uit, waaronder werken in de openbare ruimte.
Vanaf N361
Het kunstwerk Krusende silen geeft een suggestie van zeilen en is geen weergave van tastbare zeilen die verbonden zijn met masten. Er staan alleen silhouetten afgetekend tegen de lucht. Tegenover het havenhuisje passeren auto’s elkaar op de hoge dijk waarover de om 1972 aangelegde Provinciale autoweg N361 tussen de passantenhaven aan De Moark aan de ene kant en het Aldtsjerkster Mar aan de andere kant loopt. Voorbij de rotonde met schaatsers heet de weg Lauwersseewei. Vanaf de N361 zijn de toppen van de zeilen uit diverse hoeken te zien als een reeks rode grafische tekeningen die voorbij lijken te schieten.
Abstractie, Krusende Silen
De silhouetten zijn diagonaal tegenover geplaatst, waardoor ze met elkaar verbonden zijn en op zichzelf blijven staan. De silhouetten symboliseren zeilschepen die elkaar kruisen op het water ook al ontbreken de scheepsromp, zeildoeken en masten. De kunstenaar heeft de zeilen teruggebracht tot een geraffineerd lijnenspel, en uit deze abstractie is de figuratie is af te lezen. Die abstractie geeft ruimte aan de verbeelding en daarmee ook vrijheid. De silhouetzeilen staan sinds 2012 op een bestrating van betonnen stoeptegels vast verankerd in de grond. Eerder rezen ze op vanaf het grasland.
Verbinding
De ‘rimpelloze’ zeilen lijken zonder scheepsromp en tuigage een surrealistische weergave, alsof ze op korte afstand van De Moark op een onzichtbaar schip staan. Het kunstwerk herinnert aan de tijd waarin zeilschepen over De Moark of de aan de dorpszijde gelegen Aldtsjerkster Feart producten en mensen vervoerden. Hetzelfde gold voor vervoer over het water aan de andere zijde van de haven, waar achter de tunnel onder de Marwei door, het weidse Aldtsjerkster Mar ligt en de bijna achter het riet verborgen Nije Mar. De strakke Krusende Silen van Hilda Kanselaar roepen beweging en ruimte op en verbinden het vroegere vervoer over water met het huidige recreatieve zeilen in Aldtsjerk.
Tekst en foto’s Krusende silen en 2 detailfoto’s, Gerhild van Rooij