Op 12 december verscheen bij Uitgeverij Bornmeer van Steven Sterk uit Gorredijk het boek Der dy namma fan heten is. It komôf fan plaknammen van Pieter Duijff. In zijn verhalende standaardwerk over de herkomst van de plaatsnamen van alle officiële Friese nederzettingen staan ook de plaatsnaamverhalen van alle afzonderlijke dorpen in de Trynwâlden.
Boekpresentatie
Onder overweldigende belangstelling hebben enkele leerlingen van de Talint Akademy Frysk fan OVO Fryslân-Noord maandag in het Leeuwarder Lyceum van OSG Piter Jelles het eerste exemplaar van Der dy namma fan heten is. It komôf fan plaknammen maandag jl. aangeboden aan Commissaris van de Koning in Fryslân, drs. A.A.M. Brok. Tijdens de bijeenkomst rond de presentatie van het boek waren er bijzondere toespraken. De auteur kreeg terecht veel lof voor deze en andere uitgaven van zijn hand en zijn aanhoudend onderzoek met betrekking tot de Fryske taal in opdracht van de Fryske Akademy en daarnaast privé. De heer Brok wees nog eens op het belang van Friese les in het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en de universiteit en op de betekenis van werenschappelijk taalkundig onderzoek en de uitgave van Friese boeken en naslagwerken voor de Friese taal en literatuur.
Vele stukjes
Sinds 2015 schrijft Pieter Duijff in het Friesch Dagblad wekelijks een rubriek over de herkomst van steeds een andere Friese plaatsnaam. Hij wijdde de eerste aflevering aan zijn eigen woonplaats Damwâld en bracht daarna honderden plaatsnamen in kaart, met verwijzingen naar naslagwerken, documenten, boeken knipsels en andere bronnen. Het idee voor het boek Der dy namma fan heten is, komt van de lezers van deze informatieve en verhalende stukjes. De vraag om al die rond driehonderd woorden lange schetsen in een verhalenbundel bijeen te brengen bleef maar komen. De krant en de auteur besloten om gehoor te geven aan die vraag. Ruim voordat rond mei 2023 de laatste aflevering over plaatsnamen in de krant zal verschijnen, zijn de bijdragen gebundeld. In het 432 pagina’s tellende boek staan de verhalen in de volgorde waarin zij in de afgelopen acht jaar in de krant verschenen. Pieter heeft het boek van een opdracht voorzien. ‘Foar ús Willem en Wytske’. Rita Kraa, hoofdredacteur van het Friesch Dagblad, schreef het voorwoord en Duijff voegde een inleiding toe. Beide schreven op hun eigen wijze over het zoeken en achterhalen van de geschiedenis van namen die zich net als andere geschiedenissen niet altijd helemaal laat ontvouwen, maar waarover dan toch veel te vertellen is.
Trynwâlden
De Trynwâlden omvatten de drie oorspronkelijke wouddorpen Aldtsjerk, Oentsjerk en Gytsjerk. Het van Oentsjerk afgesplitste dorp Mûnein, dat op Trynwâlden.nl een eenheid vormt met het buurdorp Readtsjerk waarmee het de dorpskrant deelt, valt net als de dorpen Ryptsjerk en Wyns onder de Trynwâlden, ook wel bekend als de Oare Wâlden. In zijn verhalen over het ontstaan en evolueren van de namen van steden, dorpen en enkele buurtschappen legt de auteur bij bepaalde namen verbanden met andere plaatsnamen in de regio, Friesland of daarbuiten. Het door Barbara de Jong prachtig vormgegeven boek bevat een plaatsnamenregister, waardoor die verwijzingen snel gevonden kunnen worden. De verhalen achter de namen van de zeven dorpen in de Trynwâlden geven in samenhang met bijbehorende verwijzingen in diverse andere plaatsnaamverhalen een veelzijdig beeld van het ontstaan van de Trynwâlden.
Boeken
Pieter Duijff is (eind)redacteur) geweest van de volgende woordenboeken: Woordenboek van de Friese Taal (1984-2011), Wurdlisten fan de Stedfryske dialekten (1998), Nederlands-Fries Juridisch Woordenboek (2000) en het Frysk Hânwurdboek (2008) en hij heeft meegewerkt aan Taalweb Frysk (2014), frysker.nl Taalhelpmiddels foar elkenien dy’t flaterfrij Frysk prate wol. Zijn nieuwste boek heeft Duijff helemaal in privétijd geschreven en is een verrijking voor de Friese literatuur, door het mooie Fries, en omdat plaatsnamen een toegankelijk onderwerp zijn. Plaatsen hebben betekenis omdat je er mee verbonden bent, bijvoorbeeld je geboorteplaats, woon- of werkplaat, de plaatsen waar je voorouders of liefde vandaan komen, familie woont, studeerde biedt een mooie ingang om het boek te openen en de bijpassende plaats op te zoeken om het verhaal over die bepaalde plaatsnaam te lezen. En dan volgt al snel het ene verhaal na het andere. Het boek bevat een grote bron van kennis voor iedereen in Friesland en is een fijn leesboek.
Op alle scholen
Het Friese boek Der dy namma fan heten is. It komôf fan plaknammen van Pieter Duijff verdient m.i. een plaats op elke Friese basisschool en school in het voortgezet onderwijs. De verhalen sluiten aan bij diverse perioden in de geschiedenis, vertellen over de invloed van geologie en het landschap op plaatsnamen, laten Friese, Nederlandse en meer taalkundige ontwikkelingen zien en zijn geschikt om in de klas te lezen of voor te lezen en bij spreekbeurten en werkstukken te raadplegen. Ieder kind kan zo al jong betrokken raken bij de altijd doorgaande veranderingen in de taal en de plaats waar hij opgroeit en naar school gaat.
Tekst en foto’s van Gerhild van Rooij uit Aldtsjerk
1 Rechts Pieter Duijff auteur boek Der dy namma fan heten is. It komôf fan plaknammen
2 Commissaris van de Koning in Fryslân, drs. A.A.M. Brok spreekt. tijdens de bijeenkomst rond de presentatie van het boek
3 Afsluiting boekpresentatie in het Leeuwarder Lyceum van OSG Piter Jelles te Leeuwarden
