De buitenplaats de Klinze is geen eigendom meer van de familie van Sminia, maar hun familiewapen is van buitenaf nog zichtbaar. Voor de huidige particuliere bewoners en eigenaars is het wapen op het majestueuze balkon van het hoofdgebouw van de Klinze een soort visitekaartje. Het maakt deel uit van het aanzicht van de gevel.
BORDES EN BALKON
Vanaf het toegangshek van buitenplaats de Klinze loopt een oude formele weg recht naar het gelijknamige hoofdgebouw. Tussen deze oude, met hoge bomen omzoomde oprijlaan licht het middendeel van de symmetrische voorgevel van ver af al op. De aandacht wordt vanzelf naar de statige hoofdentree en balkonpartij getrokken waardoor de kleuren en symbolen op het gekroonde wapen meteen opvallen. Een breed tweetrapsbordes leidt naar de entree met een straalvormig bovenlicht met grote lantaren. Aan beide zijden van die entree zijn twee bijna tot het bordes reikende vijftienruiters te zien. Het balkon strekt zich uit over de volle breedte van het bordes en heeft drieruitskbalkondeuren die samen even breed zijn als de twaalfruiters links en rechts van de entree naar de balkom. Vanaf het pad is te zien dat ze in ritme aansluiten op de ramen en deur van de hoofdentree en even breed zijn. Het hoogteverschil geeft een mooi perspectief aan het harmonisch vormgegeven gebouw. Na verkoop van de buitenplaats in 1966 door de laatste Van Sminia is datzelfde jaar het grootste deel van de in 1877 door Arent Johannes van Sminia aangebrachte veranderingen ongedaan gemaakt door de Leeuwarder architect Zuidema, waarbij wel het sierpleister werk rond de ramen gehandhaafd blijft. Het huis kreeg daar mee weer meer een negentiende eeuws aanzien met de oude roedenverdeling van de ramen.
MARKIEZEN MET WAPENS
Aan het eind van het pad is de symmetrie van de gevel in de hele breedte te zien. De breedte van het paar vijftienruiters links en rechts van de door het balkon overkapte hoofdentree is gelijk aan de breedte van de ramen op het bordes en de breedte van het paar twaalfruiters aan weerszijden van het balkon is gelijk aan de twaalfruiters boven het balkon. In de laatste decennia waarin de familie Van Sminia het pand bewoonden, weerspiegelden de ruiten in alle seizoenen de lucht en bomen, passend bij de parktuin. Het pand is in 1966 door de laatste bewoner Van Sminia aan een particulier verkocht en daarna enkele malen doorverkocht. Uitgezonderd de ramen en deuren boven het bordes zijn alle ramen en ook de balkondeuren nu voorzien van een permanent uitgeklapte markies met eronder een brede lichtgeschulpte rand. De elf witte markiezen onttrekken ongeveer een derde van de ramen aan het zicht en dateren uit de periode dat De Klinze in gebruik was als hotel en restaurant. De markiezen zijn van veraf en dichtbij zeer bepalend voor het aanzicht van het statige hoofdgebouw. Op alle elf markiezen staat midden onder als een soort logo het gestileerde gekroonde wapen van de familie Van Sminia afgebeeld.
WAPEN OP BALKON
Het wapen van de familie van Sminia van de Aldtsjerkse tak staat in het “Wapenregister van de Nederlandse Hoge Raad van Adel 1814 – 2014”, van Coen O.A. Schimmelpenninck van der Oije, Egbert Wolleswinkel, Jos van den Borne, Conrad Gietman, een uitgave uit 2014 van Wbooks. Het met een kroon bedekte wapen op het balkon boven de entree is, net als de daarvan afgeleide wapens op de markiezen, uitgevoerd in de heraldische kleuren keel (rood), azuur (blauw) en edelmetaalkleuren goud en zilver (wit). Het grote driedimensionale wapen is even hoog als het sierlijk gevormde hekwerk van het balkon en al trekken de markiezen de nodige aandacht, het ornament trekt mede door de kleuren en symbolen de aandacht. De schilddekking bestaat hier uit een witte kroon met vijf goudgerande punten en daarop gouden bollen halverwege en heeft onderaan de band twee gouden randen, een aan de onderzijde en een onderlangs. Over de band is diagonaal tussen drie binnenste punten een gouden kralensnoer gewonden.
SYMBOLEN WAPENSCHILD
Het wapenschild is gevierendeeld en bestaat uit vier zogenaamde velden of kwartieren. Heraldisch gezien houdt de ridder het wapen voor zich, en de velden worden heraldisch zo benoemd. Heraldisch links is voor de beschouwer die naar het wapen kijkt rechts. Voor de beschouwer heeft het wapen op het balkon linksboven een wit weergegeven zandloper op rood veld en rechtsboven staan op een blauw veld drie gouden zespuntige sterren, twee boven en een er onder. Linksonder staat op een rood veld een diagonaal geplaatste witte maansikkel met (voor de beschouwer) de punten naar rechts gericht, het is het teken van een wassende maan, ook wel wassenaar genoemd. Op het rode veld rechtsonder staan drie pluimen, waarvan de middelste pluim wit (zilver) is en de twee buitenste goudkleurig zijn. Een helm met veren maakt deel uit van de officiële schilddekking van het familiewapen van de Van Sminia’s uit Aldtsjerk, maar ontbreekt op de wapens op het balkon en de markiezen. De familie Van Sminia had de Klinze in bezit van 1681 tot 1966. Het wapen op het balkon is onlosmakelijk deel van het cultureel erfgoed van het Rijksmonumentcomplex De Klinze en houdt de adellijke familie Van Sminia in ere.
Gerhild van Rooij uit Aldtsjerk in de Trynwâlden.
FOTO’S
1. Detail van het balkon van De Klinze met het wapen van de familie Van Sminia, voormalige bewoners en eigenaar van de buitenplaats De Klinze (foto uit 2020, Gerhild van Rooij)
2. Historische zwart-witfoto van de voorgevel van De Klinze (foto 20180338 uit 1980, A. van der Wal, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed).
3. Markies waarop familiewapen Van Sminia (foto uit 2014, Gerhild van Rooij).
4 .Voorgevel van De Klinze met markiezen (foto 529159 uit 2015, Peter van der Wielen, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed).
