De altijd groene hulstboom of hulststruik hoort bij het landschap van de Trynwâlden en staat hier in de bossen, de parktuinen van buitenplaatsen en tuinen in de halfschaduw. In deze tijd van het jaar sieren oranjerode bessen de altijd groene hulst. Takken brengen kleur in onze huizen, volgens een lange traditie mag dat tot de twaalfde nacht, ofwel Drie Koningen.
Zomer en winterkoning
In voorchristelijke tijden werden zonnewendes gevierd, de kortste nacht tijdens de midzomerzonnewende in juni en de kortste dag tijdens de midwinterzonnewende in december. Veel gebruiken bij het vieren zijn opgetekend in oude geschiedschrijving en doorverteld in mythen en sprookjes, zoals het oud Keltische verhaal van twee Koningen die verschillende zegeningen brengen, zoals later heiligen. Koning Hulst of Holly King is de oudere broer van Koning Eik of Holy Oak, die zijn naam dankt aan de bladverliezende eik en in het warme, zonnige zuiden leeft. Hij draagt een brede krans eikentakken op zijn hoofd, meer heeft de koning die symbool staat voor groei, genezing, ontwikkeling en nieuwe projecten, niet nodig. De koningen vochten elke zonnewende met elkaar en daarmee wisselde ook hun macht, in andere versies vindt dat plaats tijdens de equinoxen wanneer in maart en september de seizoenen wisselen en de dag en nacht even lang duren. Koning Hulst wint op het Noordelijk halfrond tijdens de midzomerzonnewende waarna de dagen korter en kouder worden of tijdens de herfstequinox wanneer de natuur zich langzaam inkeert.
Liefde en vriendschap
Hulst of Holly bomen groeien langzaam, kunnen 15 meter hoog worden en ruim 300 jaar oud, maar worden hier meestal enkele meters tot tien meter hoog en 100 jaar oud. De groenblijvende eigenschap hoort bij de winter en midwinter. In verhalen woont deze winterkoning in het koude, donkere, besneeuwde en ijzige noorden en hult hij zich in een dikke jas. Op zijn hoofd draagt hij een brede dichte krans hulsttakken waarin oranjerode hulstbessen prachtig afsteken tegen de groene of bonte, lichtgeel en groene, hulstbladen. De hulstbessen en bladen lichten de witte winterwereld vol schijndode, bijna kleurloze vegetatie op. Hulst regeert wanneer de bladverliezende eik verdord lijkt. Na deze periode komt er nesteldrang en nieuw leven in de natuur. Koning Hulst stond voor de dood en wedergeboorte, winter en lente en is de beschermer van vrede, begrip, vertrouwen, vreugde, goedheid, gezondheid, moederschap, liefde en huiselijk geluk. Hulstbessen staan voor trouwe liefde en eeuwige vriendschap, wensen die passen bij Nieuwjaar.
Bescherming
Hulst heet Ilex aquifoliumm van acus, scherp en folium, blad, betekent stekelblad. Naast de middennerf bollen de delen van het stugge, bijna leerachtige maar glanzende hulstblad enigszins op om bij de rand te eindigen in spitse stekelpunten, die prikken bij aanraking. De stekels maakte de hulstboom of struik in voorchristelijke tijden al tot symbool voor bescherming van huis en haard, bijvoorbeeld tegen wilde roofdieren, kwaadwillende wezens en zelfs de bliksem. Hulst staat voor stabiliteit. Koning Hulst staat met zijn stok van zeer harde hulsthout in de hand, voor rust, bezinning en leren. De toverstok van Harry Potter is ook uit hulsthout gesneden en heeft een kern van staartveren van de feniks, de vogel die steeds hernieuwd en uit vuur opstijgt, even onaantastbaar als Koning hulst die iedereen door de donkere tijd naar de lichte lente periode gidst. Van oudsher mocht het tot de Twaalfde nacht, tevens de dag van Driekoningen, hangen, anders bracht het ongeluk. Op die avond werden die hulsttakken verbrand als reiniging en begin van het nieuwe jaar. De traditie van Kerstbomen verbranden in Nieuwjaarsvuren herinnert daaraan.
*Op het zuidelijk halfrond begint de herfst in maart en het najaar in september.
Foto’s:
1. Hulstkrans met bessen, aquarel op papier, onbekende kunstenaar.
2. Hulstplaat, detail blad: Prof. Dr. Otto Wilhelm Thomé. Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz, 1885, Gera, Duitsland, www.biolib.de
3. Hulstplaat (detail bessen), als 2.
Trynwâldster Gerhild van Rooij út Aldtsjerk, tekst.
