De elf steden of Friese steden zijn een tot buiten Nederland bekende toeristische merknaam. De in 1997 tot nu toe laatst gereden 206 km lange Elfstedentocht of tocht der tochten over natuurijs, kent veel spin-offs. De recent herziene gids “Elfstedenpad, de wandeltocht der wandeltochten. Streekpad 19 Leeuwarden-Stavoren-Harlingen-Dokkum-Leeuwarden 300 km” is bijvoorbeeld niet de kortste maar meest afwisselende Elfstedenroute. De routemakers Johan Vellinga en Broer Adema maakten gebruik van voormalige jaagpaden, kerkpaden en handelswegen en waar dit niet anders kon van enkele kaarsrechte stroken asfalt.
Richting en taal
De gids opent met informatie over de Wandelnetstreekpaden en praktische informatie voor wandelaars en belicht apart de in cultureel hoofdstadjaar 2018 geplaatste 11fountains in de elf steden. In de etappebeschrijvingen staan gepopulariseerde titels, de fontein “Love” in Leeuwarden is ineens de tweehoofdige fontein. Zou het een idee zijn om online en in een herdruk in de etappebeschrijving te verwijzen naar het 11fountainshoofdstuk en de correcte fonteinnamen op de etappekaarten te vermelden? De elf steden en acht landschappelijke gebieden van het Elfstedenpad zijn voorafgaand aan de in twee richtingen beschreven etappes belicht. Het Elfstedenpad is met de gebruikelijke geelrode streekpadborden in twee richtingen gemarkeerd. In de etappes staan Nederlandse plaatsnamen, op de kaarten staan deze onder de officiële Friese namen, namen van straten, wegen en waters zijn gespeld zoals op de meestal Friestalige borden.
Trynwâlden, Etappe 44
Het laatste streekgebied, de Noardlike Fryske Wâlden waartoe de Trynwâlden behoort, beslaat de pagina’s 138-155. Readtsjerk (Roodkerk) in gemeente Dantumadiel ligt als eerste dorp in de Trynwâlden op het eind van Etappe 43-44 ‘Damwoude (Hearewei)-Tuskendammen’. Van de Wearbuorren gaat het pad rechtdoor de gemeente Tytsjerksteradiel in, etappe 44-45 ‘Tuskendammen – Oenkerk’ begint over de Klaas Douwesweg in Aldtsjerk. Naast de foto ‘Landgoederen’ worden Stania State en De Klinze genoemd. Welke state is afgebeeld is niet aangegeven, evenmin welke kerk is afgebeeld in etappe 43-44, ook in andere etappes en de inleidingen blijft het vaak gissen waar bijvoorbeeld een hek wordt beklommen, de routeschildjes en knooppuntpaal staat, welk pad, uitzicht of bouwwerk is afgebeeld. De gids zou er bij winnen wanneer in of onder de vele mooie foto’s als teaser en ter informatie de locatie zou staan.
Etappe 45 It sil heve
Etappe 45-46 ‘Oenkerk- Miedum (Dokkumer Ee)’ passeert na de dorpen Oentsjerk en Gytsjerk en buurtschap de Gytsjerkerhoeke het originele met de Elfstedentocht verbonden Elfstedenmonument. De met de Elfstedentocht verbonden Friese titel ‘It sil heve’ zou in de Elfstedenpadgids met bijdrage over de Friese taal op de kaart vermeld kunnen worden met daaronder de bijnaam Tegelbrug. In plaats van het 11foutainslogo bij dit monument van Maree Blok en Bas Lugthart, dat even origineel is als de fonteinen maar daar niet toe behoort, zou een apart logo voor kunst en monumenten in de legenda ideaal zijn. Dat zou bij de eerste etappe Leeuwarden ook gebruikt kunnen worden bij ‘Fietsend meisje in Oorlogstijd’ (door het landschap) waarvan de maker Tineke Bot niet eens is genoemd, evenals de maker van ‘Mata Hari’ Suze Boschma-Berkhout. Bovenaan pagina 153 staat zelfs een foto van het aan de Bisschopsrak/Schenkenschans gelegen terracotta en bakstenen Monument voor André de Vries uit 1995 van beeldhouwer Willem Valk, dat nergens in de tekst van het hoofdstuk De Noardlike Fryske Wâlden voorkomt. Het monument herinnert aan de met het landschap verbonden voormalige steenfabriek op deze locatie.
SP 19, afwisselend wandelpad
Wanneer de 19 streekpaden en 17 lange afstandswandelingen (LAW) van Wandelnetwerk door wijzigingen in het spoor, wegen of bebouwing omgelegd moeten worden staan dankzij vrijwilligers de tijdelijke of permanente wijzigingen op wandelnet.nl evenals veranderingen van openbaar vervoer. Juist als recreatief wandelaar kun je de landschappen, dorpen en steden tot in detail beleven. De voorflap is een stempelkaart met websiteadres en QR-code waarop de stempelposten staan en informatie over een ambassadeurs- of herinneringsspeldje. Achterin is een lijst van het openbaar vervoer opgenomen, de haltes staan op de etappekaarten. De gids voor het Elfstedenpad streekpad 19 is een goede wandelwegwijzer. In het goed gemonitorde Elfstedenpad komt de rijkdom aan landschappen en dorpen tussen de steden prachtig uit.
Trynwâldster Gerhild van Rooij, Gastheer van Nationaal Park De Noardlike Fryske Wâlden
Foto’s Wandelnet.nl
1. Elfstedenpad de wandeltocht der wandeltochten (detail cover), Amersfoort, 2024, Wandelnet.nl, ISBN 9789492641212.
2. Voorbeeldpagina, zie 1.
3. Kaart met logo Wandelnet.nl.
