De eerste maandag na Driekoningen (6 januari) staat bekend als Koppermaandag of Koppertjesmaandag. Op deze dag werd vroeger vaak feestgevierd, van oudsher vooral door leden van de zetters- en drukkersgilden.
Waar het woord ‘kopper’ precies op slaat is niet helemaal bekend. Er is wel gesuggereerd dat het woord is afgeleid van coppe, een oud woord voor drinknap. Tijdens Koppermaandag werd immers ook veel gedronken. Hierdoor werd kopperen ook een synoniem voor “smullen, drinken en luidruchtig feestvieren”.
Volgens een alternatieve verklaring zou de naam ‘Koppermaandag’ verwijzen naar een oude praktijk binnen drukkerijen. Op deze dag vond men het namelijk geen goed idee om ‘koppen te zetten’ in de drukkerij, waardoor de koppenzetters of ‘koppers’ vrij kregen.
Tijdens Koppermaandag was het bij de gilden een gebruik om het zogeheten Boek der Gilden voor te lezen. Dit boek bevatte de rechten en plichten van de leerlingen en gezellen. Na deze officiële ceremonie barstte het feest los, waarbij zowel meester als gezel samenkwamen om de start van een nieuw werkjaar te vieren.
Een van de oudste vermeldingen van het Kopperfeest is terug te vinden in een Utrechts jaarboek uit 1456. Mogelijk is het feest echter nog ouder en vindt het zijn oorsprong in het heidens verleden. Het Kopperfeest zou dan een afsluiting zijn van feestelijkheden rond de Zonnewende of midwinter, het moment waarop de zon haar laagste punt aan de hemel bereikt. Met de feestdag werd de donkere periode rond de kortste dag afgesloten.
Koppermaandagprenten
Met het verdwijnen van de gilden verdween ook de traditie van Koppermaandag en het gildefeest langzaam naar de achtergrond. Sinds circa 1700 wordt Koppermaandag eigenlijk alleen nog gevierd door sommige drukkers en uitgeverijen. Vandaag de dag staan deze soms nog stil bij Koppermaandag, door zogeheten koppermaandagprenten uit te brengen. Op die prenten is vaak een bepaalde wens voor het nieuwe jaar afgedrukt. Het Grafisch Centrum Groningen geeft op Koppermaandag traditiegetrouw een prent uit met een reproductie van een schilderij van een lid van kunstenaarsbeweging De Ploeg.
Zie ook Wikipedia
Galerie Bloemrijk Vertrouwen
Op deze maandag werd in de bekende galerie te Aldtsjerk ook aandacht aan Koppermaandag besteed. Er waren eerste printen ingebracht die te bezichtigen waren. Zo had Gerhild van Rooij een epistel over de eik laten drukken voor Koppermaandag!