Boekenweek is een tijd waarin boeken, bundels en schrijvers uitgebreid onder de aandacht gebracht worden. Sr. copywriter en communicatieadviseur Albert Schaafsma uit Oentsjerk, geboren in Leeuwarden, promoot de dichtkunst in en buiten de Trynwâlden. Hij draagt voor uit eigen werk op podia voor poëzie en tijdens optredens waarvoor hij zelf de line up van dichters en vertellers bepaalt. Schaafsma liet eerder zijn gedichten horen aan familie, waarna vrienden hem aanzetten om ze te publiceren. December 2022 verscheen Zonder geheugen is het niets gedaan met 39 gedichten in Nederlands, 3 in Fries en 1 in Fries-Nederlands. De bundel is in 2023 en 2024 herdrukt.
Voorwoord Herman Langgraf
Herman Langgraf, één van de pseudoniemen van Ivo Poelsma, woont in Bitgum en komt net als Schaafsma uit Leeuwarden. Lale Gül citeerde in haar debuutroman ‘Ik Ga Leven” zijn uitspraken en filosofische aforismen zoals gepubliceerd op zijn facebook (Ik Ga Leven prijkte ruim een maand bovenaan de top zestig boekenlijst. Langgraf schreeg het voorwoord bij de in eigen beheer uitgebrachte bundel ‘Zonder geheugen is het niets gedaan’ en drukt aan het eind daarvan de lezers op het hart om ‘de gedichten van Schaafsma de volle aandacht te schenken en zorgvuldig en aandachtig te lezen in het tempo van uw ogen, in het tempo van uw gedachten’. Ze zijn het waard.
De doolende dirigent
Schaafsma koos als uitgeversnaam De doolende dirigent en als logo een zwart pre-digitaal silhouetknipwerk passend bij de ouderwetse spelling met dubbel oo. De karakteristieke figuur in overhemd met uitstekende kraag en grote manchet heeft een licht voorovergebogen rug en is mager. Hij houdt losjes een takje met drie bladen vast en richt dat op ooghoogte naar de verte of toekomst voor hem. De figuur lijkt een sprookjesfiguur met touwtjes in handen of leider van een naar zijn inzichten spelend orkest, die het publiek door muziek leidt zoals hij die optimaal vindt klinken. De figuur lijkt een sprookjesfiguur in de gedichten die doolt, zoekt, dwaalt, of verdwaalt in het leven, de tijd of de droom met vastberaden blik. De figuur lijkt geïnspireerd op de hand en het schouderstuk van een marionet of handpop op het poppenkasttoneel, een vrijplaats om meningen te verkondigen of als dromer-dichter de eigen werkelijkheid te laten klinken. Is Albert Schaafsma de doolende dirigent en zijn de natuur, de tijd of zijn omgeving zijn orkest of gehoor of misschien alles ineen?
Zonder geheugen
Schaafsma dicht associatief, in zijn scenes komen herinneringen, wensen, verlangens, afkeuren, voorkeuren, registraties van eigenaardigheden, uitspraken van derden en waarnemingen in de natuur bijeen en ze verbinden vaak het verleden met ons heden. Het relativerende titelgedicht ‘Zonder geheugen is het niets gedaan’ ontroert. In dit meelevende gedicht staan verwijzingen naar de filosofische deskundigen Douwe Draaisma en Bert Keizer. Dementie is een van de thema’s, liefdes lijken de rode draad in deze bundel, als herinnering, toespeling of wens en verbonden met locaties als een oude auto, Ameland, podium de Neushoorn, Raard, de Dokkumer Ee of onbenoemde plaatsen.
Vrijuit
Locaties als de stad (Leeuwarden verandert, Koopmans aan het Vliet), de dijk bij het beeld van Jan Ketelaar (Hoge nood) zijn aanleiding voor humane en maatschappelijke bespiegelingen. De rijkdom aan vogels in het luchtruim, vergezichten over stad, land en water, van de zee tot de kaai weerspiegelen in de gedichten een grote verbondenheid met de Friese (gecultiveerde) natuur, seizoenen, het weer en de zorg voor het milieu (Onzeker, Herfst II). In ‘Bevrijdingsdag’ houdt Schaafsma lezers een spiegel voor, in ‘Stil’ vangt de lezer een glimp op van zijn dichten en zijn openingsgedicht ‘Kunstenaar’ spreekt voor zich. Gedichten als ‘Muizenissen’, ‘Het wipje van de koning’, ‘Opzouten’, ‘Meet & Greet’ en ‘De kaai’ zijn metaforen om naar de eigen binnenwereld of buitenwereld te kijken en blijven licht, net als alle gedichten, ook die met zware onderwerpen of kritiek. Albert Schaafsma schrijft bijna als een commediafiguur die vrijuit de wereld beschouwt in schoonheid en rauwheid.
Trynwâldster Gerhild van Rooij
Foto’s
1 Omslag, Albert Schaafsma, Zonder geheugen is het niets gedaan, vormgeving en print Chemistry printshop, Leeuwarden.
2 Albert Schaafsma in actie bij Vakwerk Burgum (2018, foto Henk Aartsma).
