De Unesco van de Verenigde Naties noemt de Wadden het grootste moddergebied op aarde. Er stoppen miljoenen trekvogels om te eten, op te vetten en te rusten en het gebied is belangrijk voor de biodiversiteit. Friesland is rijk aan werelderfgoed en natuur, drie van de dertien Unesco Werelderfgoed-gebieden en gebouwen in Nederland liggen in Friesland, het in 1998 erkende Ir. D.F. Woudagemaal, het in 2023 erkende Eise Eisinga planetarium en de Wadden, zijn als enige Werelderfgoed-gebied in Friesland in 2009erkend. De Nederlandse Waddeneilanden van Noord-Holland tot Groningen zijn Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland, Schiermonnikoog, daarnaast liggen de Duitse Wadden en noordelijker Deense wadden. De Wadden zijn vanuit de Trynwâlden relatief dichtbij en een fijne bestemming voor een dag weg, vakantie met schoolklassen, vrienden, familie of op jezelf.
De Wadden en de Trynwâlden
Jet Bakels vertelt in haar op 11 april jl. verschenen kinderboek ‘Mijn gouden boekje over de Wadden’ hoeveel er te ontdekken is in dit Werelderfgoed-gebied. De prachtige lijntekeningen in combinatie met (digitale) collages van Yoko Heiligers laten dat zien. Rubinstein Publishing heeft dit eerste deel in de serie Werelderfgoed Gouden boekjes uitgegeven in overeenstemming met Random House Children’s Books en in samenwerking met Stichting Werelderfgoed Nederland. Bakels doet een beroep op alle zintuigen en tipt bijvoorbeeld doe je ogen dicht om de zachtste geluidjes als blubjes op het wad te horen en open je ogen daarna om de sporen van de kleinste diertjes te vinden. Wie op die manier in de Trynwâlden in bijvoorbeeld het Bûtenfjild luistert zal ook meer van de kleinste diertjes ontdekken die dichtbij of in de grond leven. De zilte geur van de wadden opsnuiven is het begin van die andere natuurwereld te ontdekken, de geur van de zandgrond, moeras- en oude veengrond en het water in de Trynwâlden is neutraler. Er is geen branding of zeebodem om wadloopwandelingen te maken, wel een vergelijkbare samenhang in de natuur.
Samenhang
In de Trynwâlden trippelen, vliegen en zwemmen ook vogels, een aantal soorten in het kinderboek, zijn hier ook wel te zien. Vogelpoepjes zijn ook mest voor bijvoorbeeld waterplantjes en diverse vogelsoorten halen vissen uit zoetwater als voedsel, daarin verschillen ze niet van vogels die zoutwatervissen eten. Dieren in en rond de modder zoals strandgapers, slijkgapers, slijkgarnalen en kiezelwieren horen bij het wad en dragen evenals schelpdieren en zeewormen bij aan de vruchtbare bodem met hun poepjes kleiner dan een zandkorrel. Wie kijkt op de wadden ontdekt wat de tepelhoren doet, hoe belangrijk krabbetjes zijn, hoe een haaienei en een kwal eruitzien. Positief jutten door plastic weg te halen helpt niet alleen de Wadden schoon te houden maar ook de Trynwâlden. Net als op de Waddeneilanden is hier ook vee dat in de weiden graast en het Jakobskruiskruid met zijn mooie gele bloemen duikt hier ook wel op. Het boek draagt bij aan het beleven van de natuurlijke omgeving.
De makers Jet Bakels en Yoko Heiligers
Antropologe-auteur Jet Bakels geeft een veelzijdig toegankelijk beeld van de Wadden en strooit met weetjes over de ontstaansgeschiedenis van dit werelderfgoed-natuurgebied. Zij is verbonden aan het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland en onderzoekt als ZZP’er de relatie tussen mens, dier en de natuur. Informatieve en poëtische verhalen in onze en andere culturen over omgaan met de natuur inspireren Bakels om complexe samenhangen tussen mens, dier, en natuur voor een groot publiek inzichtelijk te maken. Ze wil bijdragen aan kennis en waardering voor de omgeving via lezingen, exposities en publicaties. Yoko Heiligers licht in de illustraties van alles uit op een speelse manier en werkt als illustrator voor diverse opdrachtgevers en haar eigen prijswinnende prentenboeken, die in vele vertalingen zijn uitgebracht. ‘Mijn gouden boekje De Wadden’ is een (voor-)lees en kijkboek dat ook voor en na een bezoek aan de wadden inspireert om intens te kijken naar de wonderlijke samenhangen in de natuur.
Trynwâldster Gerhild van Rooij,
1. Jet Bakes. Mijn gouden boekje de Wadden detail (ontwerp Yoko Heiligers).
2. Vogels, zie 1 (illustratie Yoko Heiligers).
3. Weidedieren en Sint Jakobskruid, zie 1 (illustratie Yoko Heiligers).
