Het grote informatiebord Levende Bermen aan de Canterlandseweg staat naast de parkeerplaats bij de Martinuskerk in Gytsjerk. Levende Bermen is een doorlopend project van Stichting Cultuur en Landschap Trynwâlden en omvat een vlinderberm en een Blommenpaad. Beiden leveren een bijdrage aan een grotere biodiversiteit en helpen de almaar teruglopende insectenstand te verhogen. Het pad en de berm vergroten het wandel- en fietsplezier omdat er meer te zien en beleven is in de vlinderberm vanaf Gytsjerk evenals op het 5.5 km lange Blommenpaad door Gytsjerk en Oentsjerk. De vlinderberm loopt achter het grote informatiebord richting het Elfstedenbruggetje en verder. Aan dit pad staat ter hoogte van de driespong met de Gytsjerksterhoeke een bankje met boven in de rugleuning de naam HEALWEIS, halverwege. Dit bankje is meer dan een bankje om even op te pauzeren.
1K Z1E J3 – ik sjoch dy bankje
Aan de onderzijde van de rugleuning is een goudkleurig schildje bevestigd, met daarop de tekst:
1K Z1E J3 | Ik sjoch dy | een goed gesprek begint met iemand écht zien | Sit dy wat dwers | Praet deroer en een QR-code. Er staan meer bankjes met dit 113-schildje in de gemeente Tytsjerksteradiel en nog meer in veel andere gemeenten. Op 5 september 2022, de dag dat de 1K Z1E J3 – bankjes campagne is gestart deden al meer dan 50 gemeenten mee. De 113 in de titel 1K Z1E J3 van en op deze openbare bankjes verwijst naar de boodschap van 113 Zelfmoordpreventie uitdragen. Een 1K Z1E J3 – Ik sjoch dy bankje is een plek om even de tijd te nemen om elkaar te zien, en om te horen hoe het werkelijk met iemand gaat.
QR-code
De QR code leidt naar de campagne pagina waar iedereen die daar open voor staat, gratis een korte online training kan volgen van een uur om te leren een gesprek over zelfdoding te voeren. Het kan een bijdrage zijn, een soort Eerste hulp bij Suicidale Gedachten. Op de website van 113 staat veel meer informatie over dit onderwerp. 113 wil bijdragen aan begrip voor mensen die, op welke wijze ook, met (poging tot) zelfdoding te maken hebben of hebben gehad. Veruit de meeste mensen vinden het heel ongemakkelijk als dit ter sprake komt en daarom wordt er te vaak en te lang over gezwegen. Er zijn veel mensen die geraakt zijn door het verdriet van een zelfdoding. Er is veel schaamte, het is vaak nog een taboe om het verdriet of gedachten daarover te delen. Een gesprek kan opluchten en misschien het begin van een oplossing brengen. Iedereen kan zo’n spannend gesprek voeren, daar zijn de speciale trainingen van de ‘1K Z1E J3’ bankjes-campagne voor bedoeld. Als je lijdt aan het leven, dan moet je hopen dat er mensen zijn die je signalen oppikken.
21 juni, zomer
21 juni, de langste dag van het jaar en er komen wandelaars, skaters en fietsers voorbij het Underweis bankje. Ze hebben de blik op oneindig, op het landschap of ze hebben al fietsend en wandelend alleen aandacht voor de weg en elkaar. Er wordt een telefoongesprek gevoerd op de fiets, en de vrouw op de fiets moet huilen, maar ze zoeft voorbij het Ik sjoch dy bankje, dat voor mij ook gewoon een mooi uitkijkpunt is, een rustplek voor onderweg. Anderen bekijken wandelend, al of niet met hun telefooncamera of andere camera de flora langs de vlinderberm met alles wat daarin leeft. Een aantal voorbijgangers groet even in het voorbijgaan, de een met een knikje, de ander met een glimlach of door een hand op te steken en soms zelfs met een enkel woord.
Uitzicht
Healweis of halverwege onderweg in het landschap met daarin de flora en fauna is er ruimte om even rust te nemen op het bankje. Het biedt ook de kans om de eindeloosheid van de lucht boven de percelen land en water vanaf eenzelfde standpunt in je op te nemen en om je gedachten te laten gaan. Misschien komen er wel herinneringen boven aan dierbaren. Er komt met tussenpozen verkeer langs de weg achter de Healweis – Ik sjoch dy-bank. Auto’s, busjes, campers, landbouwverkeer en motoren rijden over de weg met laanbomen en struikgewas, met ook bloemen als koekoeksbloemen. Aan de overzijde van de weg ligt een agrarisch bedrijf en aan beide zijden van de weg is er uitzicht over agrarisch land en water en oevers. Er zijn prachtige doorkijkjes en vergezichten langs de weg, het uitzicht hier en het wandelen of fietsen kan extra ruimte geven en letterlijk opluchten en in die ruimte is contact maken met de ander, bekend of onbekend, tegelijk contact maken met jezelf, met het leven.
Trynwâldster Gerhild van Rooij
Alle foto’s, 21 juni 2025 Gerhild van Rooij (o.a. bestuurslid Stichting Cultuur en Landschap Trynwâlden).
1. Bank Healweis, Vlinderberm van Stichting Cultuur en Landschap Trynwâlden.
2. Goudkleurig schildje met QR-code 1K Z1E J3- Ik sjoch dy op bank Healweis, driesprong Canterlandse weg – Gytsjerkerhoeke.
3. Wegwijzer richting Tegeltjesbrug, Vlinderberm Canterlandseweg.
4. Doorkijkje, met o.a. Koekoeksbloem en bloeiende braam nabij bankje Healweis, vlinderberm Canterlandseweg.
5. Op de braam in de Vlinderberm, Canterlandseweg.
Zie: https://www.113.nl
