Bij de Klinze, Staniastate, Heemstrastate en diverse hagen, paden en erfgoedpanden in de Trynwâlden staan stinzenplanten. Deze Stinzenplanten danken hun naam aan dr. Botke die de stinzenplanten naar de vindplaats bij de Schierstins in Feanwâlden stinzenplanten noemde. De parktuin bij de Schierstins is nog bekend dankzij de vele stinzenplanten. Een tentoonstelling gewijd aan de stinzenplanten die ook in de Trynwâlden staan is tot en met zondag te zien in Fogelsanghstate in Feankleaster (Veenklooster).
Thema tentoonstelling Naar buiten
Fogelsanghstate is geen museum maar een opengesteld statig buitenhuis met museale allure. De state aan de Kleasterwei 3 is sinds de bouw in 1646 in particuliere handen en anders dan bij Heemstrastate, Staniastate en De Klinze in de Trynwâlden is dit pand steeds vererfd en nooit verkocht. Fogelsanghstate wordt nog altijd door afstammelingen van de eerste bewoners gerund. In het bijbehorende statige park en Feankleasterbosk (ook wel Veenkloosterbos) staan eveneens stinzenplanten. Bij het jaarthema 2025 ‘naar buiten’ is in de Iddekingekamer met familieportretten het jaarthema verbeeld met stinzenplanten handwerken en waaiers.
Vrijwilligersproject en samenwerken
Vrijwilligers van de Schierstins dragen op alle mogelijke manieren uit dat stinzenplanten groen cultureel erfgoed zijn en haakten en breiden de 3D Stinzenflora die tot en met 14 september in de stinzenplantvitrine in de Iddekingekamer bij de informatie en foto’s van bloeiende stinzenplanten ligt. Daarnaast is Fogelsanghstate met stinzenplanten in kruissteken geborduurd en staan midden in de Iddekingekamer lange vitrines met prachtige opengewerkte, geborduurde of beschilderde waaiers van textiel en kostbaar vergulde of gesneden benen in de vitrines. De cultuurhistorische waaiers zorgen symbolisch voor frisse lucht, passend bij het jaarthema.
Biodiversiteit in gehaakte beelden
Haken en breien wordt vaker ingezet bij natuurthema’s. Het Duitse Museum Huelsmann Kunst + Design (Ravensberger Park 3, 33607 Bielefeld) toont het gehaakt Blühende Wiesenstuck (bloeiend Weidestuk) van katoen, draden en chenille en bast. Het weidestuk wijst op de veelheid aan vormen, kleuren en planten, grassoorten, insecten en dieren in de weide. Zeven deelnemers haakten binnen zeven weken, onder leiding van de Bielefelder kunstenaar Xenia Gorzny 80 bloemen en planten met insecten en dieren en Gorzny maakte er een geheel van. Het weidestuk is gemaakt om mensen opmerkzaam te maken dat veel soorten met uitsterven bedreigd worden.
Inspiratie en aandacht
Dit project was weer geïnspireerd op het Koraalrifproject van de Zusters Wertheim waarmee dit jaar in het Gustav-Lübcke-Museum in Hamm aandacht gevraagd wordt voor het uitsterven van koraalriffen. Wereldwijd hebben 25.000 mensen meegewerkt aan het project van Wertheim. Hoeveel mensen meewerkten aan het stinzenplant haak- en breiproject is niet vermeld, maar ook zij willen met hun uiting aandacht vragen voor de stinzenplanten in Friesland. In Museum Huelsmann stond in een andere ruimte de Löwenzahn (heilplant Leeuwenbek) als monumentale ‘softsculpture’ van Xenia Gorzny, die bekend is van dit type meter tot metershoge sculpturen van zachte stoffen. De details komen in deze formaten sterker over, misschien een idee voor een volgend stinzenplantenproject.
Trynwaldster Gerhild van Rooij, tekst en foto’s
1. Tot en met 14.09.2025 in thema-expositie. Naar buiten in de Iddekingekamer van Fogelsanghstate, Feankleaster: door vrijwilligers van de Schierstins (Haadstrjitte 1, Feanwâlden) gehaakte/gebreide stinzenplant Lenteklokje met ook de Friese en wetenschappelijke naam.
2. Stinzenplantvitrine, Stinzenplant Klokkenspel, als 1.
3. Stinzenplantvitrine, Stinzenplant Anemoon (blauwe en witte), als 1.
4. Haakproject Wiesenstück o.l.v. Xenia Gorzny, in 2025 in Museum Huelsmann, Kunstgewerbesammlung der Stadt Bielefeld/Stiftung Huelsmann.
5. Xenia Gorzny, Löwenzahn (heilplant Leeuwenbek) ‘softsculpture’ uit 2022 in 2025 in Museum Huelsmann, Ravensbergpark 3, Bielefeld Duitsland.
