Tegenover de huisartsenmaatschap Trynwâlden aan Frisiastate 2 en naast Bakker Braaksma en supermarkt Wiersma aan de Haersmasingel staan op het gazon voor nummer zes grote cortènstalen letters. Ze vormen het woord Paadwizer in een roestkleurige typografie die afsteekt af tegen het gras eronder. Het woord staat voor de vlaggenmast en valt op door de strakke en tegelijk speelse vormgeving.
PAADWIZER
Achter de van ver al opvallende letters en mast verrijst de driehoekige voorgevel van de Christelijke Basisschool in Oentsjerk, die is voortgekomen uit de Groen van Prinstererschool. Op de gevel staat in blauw en lichtpaars ‘Paad wizer Chr. Basisschool’ met de bijbehorende vlinder als logo. Op de website van deze school staat: “Wij helpen uw kind om de weg te vinden in onze wereld”. Dit sluit aan bij de toepasselijke Friese naam Paadwizer, in het Nederlands wegwijzer. Een school is een wegwijzer naar de kennis van de vakken die er onderwezen worden en het ontwikkelen van de eigen talenten, houding en omgang met elkaar tijdens en na de schooltijd en natuurlijk op latere leeftijd.
VORM EN TYPOGRAFIE
Leren schrijven, spellen, ontleden, lezen en woorden en begrippen in de context zetten of de verschillende betekenissen ontdekken maken deel uit van het basisonderwijs. Het ontwikkelen van gevoel voor vorm en vormgeving hoort daar ook bij. Met typografie, de vormgeving van letters, woorden en tekstblokken, al of niet in combinatie met kunst, kun je iets uitdragen dat de woorden sec in eenzelfde vormgeving niet tot uiting kunnen brengen. De typografie op de gevel is anders dan de typografie van het woord Paadwizer op het gazon. Op de gevel staan de kleine of onderkastletters in schuinschrift of rechtop. Het woord Paad staat cursief en de woorden wizer en Chr. Basisschool, rechtop in romein. Beweging (schuinschrift) en stabiliteit (rechtopstaand) zijn hier met elkaar verbonden. Op het gazon staat de schoolnaam in forse rechtopstaande hoofdletters, maar die verspringen en dat geeft weer een speels effect en dynamiek die bij kinderen past. De P en de R zijn bij de ronding bovenaan de bovenzijde gesloten zijn, terwijl de D in de reeks letters wel open is. De rij is een geheel maar niet alleen maar strak in het gelid.
STERK EN LICHTVOETIG
Van bovenaf is te zien dat alle cortenstalen letters aan elkaar gezet zijn. Elke letter bestaat uit een in een hoek van negentig graden gebogen plaat cortènstaal, waarvan de naar opzij gebogen kant een vlak blijft en de voorzijde is bewerkt tot de vorm van een letter. Het geheel ziet er strak uit al zijn de letters zo bevestigd dat het woord PAADWIZER over drie lijnen verspringt. De P en R zijn als begin- en eindpunt in de grond verankerd en houden de andere boeven de grond zwevende letters in het gareel. De roestkleurige, zeer dichte oxidehuid schermt dieper liggende materiaal af van zuurstof, waardoor de oxidatie vertraagt. Wanneer holten vol staan met water zet de corrosie wel door, ook wanneer er vegetatie over groeit. Dat is hier minimaal met de zwevende open letters.
KUNST MET OXIDEHUID
Dankzij de oxidehuid is het niet nodig om het Cortenstaal of Cortènstaal, dat ook bekend is onder de merknaam COR-TEN-staal te schilderen zoals bij hout of sommige andere staalsoorten. De metaallegering van Cortenstaal bestaat uit ijzer waaraan koper, fosfor, silicium, nikkel en chroom zijn toegevoegd en het is in sterkte is vergelijkbaar met andere gelegeerde staalsoorten zoals roestvast staal, kortweg rvs. (Cortenstaal heeft een rekenwaarde van circa 355 N/mm²). Het materiaal is ook in lange banden en rollen te krijgen om onder meer afscheidingen te maken in tuinen of bijvoorbeeld namen of teksten in aan te laten brengen. En cortènstaal wordt veel gebruikt voor kunstwerken, ook in de Trynwâlden, bijvoorbeeld de meer dan manshoge schaatsers van Sipke Boersma en Boukje Zeinstra op de fietsovonde in Aldtsjerk.
TEKST EN FOTO’S: Gerhild van Rooij uit Aldtsjerk
1 Ruimtelijke typografie Paadwizer in Cortenstaal, Haersmasingel 6, Oentsjerk.
2 Typografie en logo in kleur op de voorgevel van CBS Paadwizer, Oentsjerk.
3 Gevel Paadwizer met links vlaggenmast en ruimtelijke typografie vanaf de zijkant (en rechts de entree van de school met tweedelig beeld Zonder titel van Heine Noordstra).
Klik op de onderstaande foto voor een vergroting.
