Beeldend kunstenaar en grafisch ontwerper en illustrator Klaas Walta (1948) maakte een wandplastiek met daarin de naam thrim walda, een oude benaming voor de Trynwâlden, ook Trijnwouden of de Trije wouden genoemd.
Oorspronkelijk bestond dit gebied uit drie kerkdorpen Gytsjerk, Oentsjerk en Aldtsjerk waarvan de bomen in de dorpswapens aan het bosrijke gebied herinneren. Nu zijn er wandel-, fiets- en ruiterpaden in de huidige bosjes, hakbosjes en buitenplaatsen in de Trynwâlden, deel van Nationaal Park de Noardlike Fryske Wâlden. In de hete zomerdagen van 2022 bieden de paden en rustplekken ruimte, koelte en schaduw en langs de randen uitzicht op het coulisselandschap of de dorpen.
Klaas Walta Wandplastiek
Het monumentale wandplastiek van Klaas Walta aan de lichte bakstenen gevel van obs Thrimwaldaskoalle, gelegen aan de Obe Postmastrjitte in Gytsjerk is van de straat af te zien. Kunstenaar Klaas Walta (1948) heeft zijn sober vormgegeven kunstwerk opgebouwd uit zwarte en witte keramiek. Walta heeft de naam thrim walda opgenomen in dit werk. De keramieken letters staan in onderkast en steken af tegen de gevel en de vier lagen zachtgele bakstenen waarover ze zijn geplaatst. De woorden staan ter hoogte van de 16e tot en met 19e regel, een hoogte waarop kinderen het goed kunnen lezen.
Zwart van bomen
De kleur van de letters en van twee van de drie afgebeelde abstracte figuren is een diep zwartbruin, een kleur die past bij de diep antraciet tot zwarte kleur van houtskool. Bomen waren onder meer brandstof, het stoken van takken gaf warmte en boven en soms zelfs in het vuur konden delen van de maaltijden bereid worden. Het past ook bij de kleur van het in (voormalige) moerassen teruggevonden keiharde kienhout. Hout was van oudsher een belangrijk materiaal om te bouwen, van boerderijen tot opslagplaatsen, hooibergen, en ook landbouwgereedschap en vaartuigen en hekwerken om bijvoorbeeld vee te keren of grenzen mee aan te geven.
Beeldelementen
Het kunstwerk thrim walda is in 1972 in opdracht van Gemeente Tytsjerksteradiel gemaakt en een van de kunstwerken die aansluiten bij de regionale geschiedenis. De wandplastiek bestaat naast de woorden uit drie beeldelementen. De grote witte vorm in het midden lijkt een symbool voor een stralende boom en is tegelijk een gestileerde moederlijke figuur. De witte figuur torent boven de voorstelling uit en de beide bijna zwarte boom – of kindvormen staan naast of tegen de witte figuur of boom. Naast de verklaring van de drie wouden bij de drie dorpen voor de naam De Trynwâlden is er een volksverhaal bekend over het ontstaan van dit gebied. Tryntsje of Trijn zijn, net als Kaetsje uit Kaetsjemuoi (tante Kaatje), een verkleinwoord voor Katharina. Tryn schonk al haar zeven zonen een stuk land om een eigen pleats of boerderij op te stichten, daarom zouden de Trynwâlden naar Tryn vernoemd zijn en de dorpen naar haar zonen.
Grote witte figuur
De bol in de naar onder iets uitlopende boomtop van lange bladen lijkt tegelijk een hoofd van Tryntsje en is omgeven door stralen of uitwaaierende haren die uit zeven segmenten bestaan en als geheel een doorsnede hebben van 17 regels baksteen. De nek bestaat uit twee smalle delen en ligt binnen de stralen, daaronder steekt het bovendeel uit van vier liggende rechthoeken waarvan de eerste smal begint en verbreedt met afgeronde hoeken die aan schouders doen denken. Pal daarboven zijn de bollen van twee zwarte figuren geplaatst. De drie rechthoeken onder de schouders zijn even breed. De onderste met linksonder een afgeronde hoek en rechtsonder een uitloper, ligt pal naast een rechthoek met aan de binnenbovenzijde een vergelijkbare uitloper aan de buitenzij een gelijk afgeronde hoek. Het is alsof ze een schoot vormen, linksonder de welving van het zitvlak, rechts de welving van de knieën met daaronder nog drie rechthoeken als onderbenen. De laagste rechthoek eindigt net boven de onderste regel bakstenen van de gevel.
Figuur links
Klaas Walta heeft links en rechts op een halve baksteen afstand van de grote witte boom of moederfiguur Tryntsje twee gestileerde figuren geplaatst in de donkere contrasterende kleur waarin de naam thrim walda. De bovenzijde van beide figuren bestaat uit een bol van twee ongelijke delen van 8,5 liggende baksteenregel hoog. In elke bol is asymmetrisch aan de zijde van de witte figuur, hoog een ronde en dan naar onder toe verticale opening geplaatst waardoor de bakstenen te zien zijn. De bol links heeft twee groeven rond de uitsparing en onder de bol is een asymmetrisch naar binnen geplaatste stamlijn die uit vier delen bestaat. Het eerste deel draagt de bol, versmalt en wordt voortgezet in het tweede deel, het volgende deel buigt mee met de vorm van het zitvlak van de witte figuur en verbreedt, het vierde weer smalle deel eindigt op de grond. De delen zijn 5,5, bijna 7, ruim 4 en 8,5 liggende baksteenregels hoog.
Thrim Walda, figuur rechts
In de rechterbol is er meer reliëf rond de ronde opening dan bij de figuur links. Er is een brede en een smalle verdiepte cirkel aangebracht en nog een smalle verdiepte cirkel aan de buitenzijde. De stamfiguur bestaat uit twee delen over ruim 4 en 7 liggende bakstenen regels. Het onderste deel verbreedt naar het eind en sluit aan bij de welvingen van de door Klaas Walta vormgegeven letters en daaronder de welving van de schoot. Klaas. Dankzij de compositie van de figuren is er een eenheid met de letters. Het geheel is krachtig en harmonieus neergezet.
Wandplastiek thrim walda (1972) van Klaas Walta
Thrimwaldaskoalle, Obe Postmastrjitte 6, 9061 BK Gytsjerk, Gemeente Tytsjerksteradiel.
Tekst en foto’s Gerhild van Rooij uit Aldtsjerk, Gastvrouw Nationaal Park de Noardlike Fryske Wâlden voor Galerie Bloemrijk Vertrouwen
1 Wandplastiek thrim walda uit 1972 van Klaas Walta.
2 Wandplastiek, detail de naam thrim walda.
3 Wandplastiek thrim walda, detail drie bollen.
4 Gevel obs Thrimwalda met wandplastiek van Klaas Walta.
