Lieveheersbeestje, symbool tegen zinloos geweld. Voor basisschool de Paadwizer ligt tussen de reguliere stoeptegels een tegel waarop diagonaal een beeldvullend lieveheersbeestje is afgebeeld met zeven zwarte stippen op de felrode vleugels. Verspreid over locaties zoals scholen, dorpshuizen, stations en parken liggen een paar duizend lieveheersbeestjes stoeptegels.
Ontwerp Bart Wisbrun
Het lieveheersbeestjesbeeldmerk is een ontwerp van Bart Wisbrun. Lieveheersbeestjes houden in januari nog winterslaap, ook wel binnenshuis. Ze variëren in grootte en uiterlijk en komen wanneer het warmer wordt in het voorjaar naar buiten. In de taxonomische indeling van dieren of animalia horen ze tot de stam van geleedpotigen of arthropoda en de klasse van insecten of insecta. Als insect vallen ze onder de orde van kevers of coleoptera en daarin onder de familie lieveheersbeestjes, die coccinellidae wordt genoemd. Het zevenstippig lieveheersbeestje op de tegel heet in Latijn coccinella septempunctata. Linneaus noemde deze kever een 7punctuata, later zijn cijfers voluit geschreven en werd 7, septem, zoals in de maand september, die in de Oud-Romeinse cultuur de zevende maand was. Het zevenstippig lieveheersbeestje heeft helderrode of oranjerode dekschilden met altijd zeven zwarte stippen en dat aantal heeft niets met de leeftijd van het lieveheersbeestje te maken.
Gelukssymbool
Van oudsher hielp het zevenstippige lieveheersbeestje om een goede oogst te krijgen. Als larve en als volwassen insect zijn ze felle jagers op voornamelijk bladluizen. Ze worden wereldwijd ingezet als biologisch bestrijdingsmiddel tegen luizen in kassen en boomgaarden en wel als gelukssymbool gezien. Bart Wisbrun maakte het zevenstippig lieveheersbeestje tot beeldmerk tegen willekeurig geweld een wereld zonder zinloos geweld is een gelukkiger wereld. Op 22 september 1997 opende Wisbrun zijn persbericht aan een ieder die zich aangesproken voelt met de vraag: “Bent u net als ik dat zinloze geweld zat? Ik begin nu een actie! Een actie voor het leven. Gisteren heb ik een stichting opgericht die zich gaat verzetten tegen geweld met de daarmee gepaard gaande normvervaging, zowel geestelijk als fysiek, op straat als binnenhuis, nationaal als internationaal”.
Deze landelijke stichting heet StichtingTegenZinloosGeweld in Noordwijk, en Wisbrun wil er anno 2023 nog steeds mee uitstralen dat je altijd iets kan doen tegen pesten, agressie en willekeurig geweld en met het lieveheersbeestjes als symbool er voortdurend aan te herinneren eraan dat dit gedrag niet normaal is.
1997 Zinloos geweld
De oprichting van de StichtingTegenZinloosGeweld was een reactie op het verslag in de media naar aanleiding van de vechtpartij in de Leeuwarder binnenstad op de vroege ochtend van 13 september 1997. Na zijn vrijgezellenavond liep de 30-jarige Meindert Tjoelker die ochtend met vrienden op de stille kant van de Nieuwstad in Leeuwarden toen ze aan de overkant een groep van vier mannen zag, van wie een man zomaar een fiets vernielde. Na de oproep om hiermee op te houden werd er over en weer werd gescholden en later geslagen, Meindert werd doodgeschopt. Politiechef Bangma riep in een ingezonden stuk in de Leeuwarder Courant op om zulk straatgeweld niet langer te pikken. Een week later liepen 25.000 mensen in een stille tocht in de Friese hoofdstad uit protest tegen wat sindsdien zinloos geweld heet. De tocht haalde de nationale televisie, “Meindert Tjoelker deed iets wat heel normaal was. Hij waagde iets te zeggen en heeft dat met de dood moeten bekopen” zei toenmalig burgemeester Apotheker. Karin de Mik schrijft in “Vijf jaar wanhoop, verdriet en woede” in de NRC van 31 augustus 2002, dat een van de verdachten aan een medeverdachte schrijft dat het ook andersom had kunnen zijn: “Ik had dood kunnen zijn en Meindert had vast kunnen zitten.” Niemand van het viertal wilde meewerken aan de documentairefilm De stille kant, Meindert Tjoelker, fiif jier letter die vanmiddag wordt uitgezonden schrijft Mik.’
100.000 Lieveheersbeestjesspeldjes
Wie er ook valt en wie ook de dader is, zinloos geweld blijft zinloos en moet voorkomen worden dacht Bart Wisbrun. Hij ontwierp een speldje met Lieveheersbeestje als nationaal symbool tegen geweld, voor een durende en bredere herkenning en als vertrekpunt om erover te praten. Hij koos het lieveheersbeestje omdat het bij zijn huwelijk symbool voor geluk was en aansloot bij de herleving van het flowerpowerverhaal. De lieveheersbeestjesactie begon in zijn huiskamer in Noordwijk en groeide uit tot een organisatie die zijn vrouw Kathy dagelijks bezighield. Er werden vanuit die kamer circa 100.000 speldjes kostendekkend à tien gulden verstuurd (twee gulden om de kosten te dekken, de rest was voor de fabrikant). Voor Wisbrun staat het lieveheersbeestje voor warmte en betrokkenheid, voor verdraagzaamheid, geluk en liefde.
Bemoedigen
Pesten, slaan, schoppen en doodslaan en schoppen valt niet goed te praten, ook niet als iemand het doet die thuis altijd wordt geslagen en geschopt, onder invloed staat van drugs, zich machteloos voelt en dat niet kan verwoorden, zelf gepest is, voor de kick stoer wil doen of er niet tegen kan dat iemand anders is. De lieveheersbeestjestegel bij school bemoedigt om zelf te laten weten: “Stop met pesten en geweld”. De tegel herinnert er aan dat je hulp mag vragen van een volwassene en dat het helpt om erover te praten met iemand die je vertrouw. Bart Wisbrun, wil anno 2023 nog steeds uitstralen dat je altijd iets kunt doen tegen pesten, agressie en willekeurig geweld en het lieveheersbeestjessymbool herinnert daar voortdurend aan op vele toegankelijke plekken, zoals bij de school de Paadwizer in Oentsjerk en andere locaties in de Trynwâlden.
Tekst en foto’s
Gerhild van Rooij uit Aldtsjerk
1 Lieveheersbeestjestegel voor cbs De Opstap, Oentsjerk
2 Plaatsnaamkombord Oentsjerk
